اضطراب امتحان چیست ؟ و راههای مقابله با آن ( قسمت اول )

اضطراب امتحان چیست ؟ و راههای مقابله با آن ( قسمت اول ) تعاریف: ساراسون و دیویدسون اضطراب امتحان را اینگونه تعریف می کنند، اضطراب امتحان نوعی خود اشتغالی ذهنی است که با خود کم انگاری و تردید در باره توانائیهای خود ، مشخص می شود و غالبا" به ارزیابی شناختی منفی ، عدم تمرکز حواس ، واکنشهای جسمانی نا مطلوب و افت عملکرد تحصیلی فرد منجر می گردد. گیودا ولودلو Gida LudLow اضطراب امتحان را نوعی واکنش ناخوشایند و هیجانی نسبت به موقعیت ارزیابی در مدرسه و کلاس درس تعریف کرده اند . این حالت هیجانی معمولا" با تنش ، تشویق ، نگرانی ، سردرگمی ، برانگیختگی سیستم اعصاب خود مختارهمراه است . از نظر کالو KaLow اضطراب امتحان عبارت است از نگرانی فرد در مورد عملکرد ( انتظار شکست ) استعداد و توانایی خویش به هنگام امتحان و موقعیتهای ارزیابی . علائم و نشانه های اضطراب امتحان علائم و نشانه های اضطراب امتحان همانند علائم و نشانه های اضطراب است .

با توجه به تحقیقات انجام شده ، آشفتگی معده ،بهم خوردن ساعتهای خواب و آرامش ، تغییراتی در میل به غذا، ضعف ، سرگیجه ، تغییر در فشار خون ، میزان نبض و ترشح هورمونهای آدرنالین و نور آدرنالین در افراد دارای اضطراب امتحان و یا در ایام امتحانات و در نتیجه هنگام امتحان در افراد مستعد به اضطراب را افزایش می یابد. همچنین درافراددارای اضطراب امتحان درامتحانات شفاهی،تپش قلب،پریدگی رنگ صورت،لکنت زبان،حرکتهای غیرارادی دست وپا،تغییرصدا،لرزش بدن وصدا،تغییردمای بدن،خشکی دهان وعرق کردن بارز است. همچنین اضطراب امتحان باعث ضعف ایمنی بدن می شود . ودر نتیجه در ایام امتحانات عفونت دستگاه تنفس در دانشجویان و دانش آموزان افزایش می یابد . شیوع اضطراب امتحان در مورد شیوع سنی و کلاسی اضطراب امتحان باید گفت که با زیاد شدن سن و بالا رفتن پایه تحصیلی اضطراب امتحان افزایش می یابد و به نظر می رسد اضطراب امتحان بین سنین 10 تا 11 سالگی شکل گرفته و ثبات پیدا می کند.و تا بزرگسالی ادامه می یابد . به نظر می رسد دختران بیش از پسران اضطراب امتحان را تجربه می کنند . تفاوتهای جنسیتی در اضطراب به خوبی با نقش پذیری جنسیتی تبیین می شود . زیرا دردختران ،تشویق به پذیرش اضطراب و قبول آن به عنوان یک ویژگی زنانه دیده می شود و آن را ویژگی زنانه ادراک می کنند . و یا به عبارتی دختران یادمی گیرند که به هنگام اضطراب به طور منفعلانه تسلیم شوند. در حالیکه پسران ،درمورد پذیرش اضطراب دفاعی برخورد کرده ، آن را تهدیدی برای احساس مردانگی خود به حساب می آورند . پسران می آموزند که با اضطراب کنار آمده و یا آن را انکار کنندو یا راههایی برای مقابله و تسلط بر آن پیدا کنند. موریز و همکاران او میزان شیوع اضطراب امتحان را بین 10 تا 30 درصد همه دانش آموزان ذکر کرده است. سبب شناسی اضطراب امتحان در سبب شناسی اضطراب امتحان می توان نقش سه عامل شخصیتی ، خانوادگی و آموزشگاهی در ایجاد و شدت اضطراب اشاره کرد. ۱- عوامل شخصیتی : در بین این عوامل می توان به اضطراب عمومی ، عزت نفس پایین ، استناد درونی شکستها، خود کفایتی پایین ، الگوی رفتاری تیپ A ( کمال گرا ) هوش متوسط و کم بودن انگیزه موفقیت اشاره کرد . ۲- عوامل خانوادگی : توجه بیشتر خانواده ها به وضع درسی بدون توجه به راه ورسم توجه صحیح، چه بسا همین توجه زیاد می تواند عامل ایجاد اضطراب امتحان شود. بنابراین انتظارات نامعقول و بیش از حد توان افراد ، می تواند در آنان ایجاد اضطراب کند. طبق اصل پیتر Peter افراد تا حدی که صلاحیت دارند می توانند از پیشرفتهای اجتماعی بهره جویند. به جز انتظارات بیش از حد والدین ، الگوهای خشک و غیر قابل انعطاف فرزند پروری ، تنبیه و سرزنش ، عدم ارائه تشویق و تقویت و وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین نیز در بین عوامل خانوادگی با اضطراب امتحان همبستگی دارند. ۳- عوامل آموزشگاهی : این عوامل مربوط به محیط مدرسه و دانشگاه و موقعیت امتحان است که در این رابطه می توان به انتظارات نابجای استاد و معلم ، دروس و امتحانات مشکل ، مراقبین امتحان ، محدودیت زمانی در جلسه امتحان ، محیط نا مناسب امتحان و وجود عوامل مزاحم مثل سروصدا ، نور و تهویه نا مناسب اشاره نمود. به نظر می رسد هنگامی که اضطراب از حد معینی افزایش یابد باعث کاهش عملکرد فرد شود در حالی که اضطراب خفیف یا مقطعی ممکن است موجب افزایش کار و فعالیت شود. روشهای درمانی برای کاهش اضطراب امتحان معمولا" عمده شیوه هایی که درسال های اخیر در مورد درمان اضطراب امتحان بکار برده شده است شیوه های شناختی رفتاری است . پس به طور خلاصه می توان گفت که برای کاهش اضطراب امتحان از همان شیوه هایی که برای کاهش اضطراب عمومی استفاده می شود می توان استفاده کرد . از بین تکنیک های شناختی و رفتاری که برای کاهش اضطراب امتحان استفاده شده است می توان به موارد زیر اشاره نمود. 1- تن آرامی 2- حساسیت زدایی منظم 3- ایمن سازی در مقابل استرس 4- آموزش مهارتهای مطالعه 5- مقابله با باورهای غیر عقلانی و غیر منطقی به شیوه الیس یا بک