آیین‌نامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و تربیتی دوره ابتدایی

آیین‌نامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و تربیتی دوره ابتدایی

(مورد تایید کمیسیون اساسنامه ها و مقررات تحصیلی شورای عالی آموزش و پرورش)

مقدمه:

در اجرای مصوبه هفتصدوشصت و نهمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ ١٨/۴/١٣٨٧ آیین نامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و تربیتی دوره ابتدایی به شرح زیر می باشد:

 

ماده ١- اهداف

ارزشیابی تحصیلی - تربیتی در دورة ابتدایی با توجه به اهداف دوره و اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی (مصوب جلسه ٧١٣ شورای عالی آموزش و پرورش مورخ ٢١/٧/١٣٨٣) از طریق جمع آوری، طبقه بندی، تحلیل و تفسیر اطلاعات برای تشریح وضعیت تلاش، پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در کلاس، مدرسه و خارج از آن(نظام مکمل و فوق برنامه) با اهداف زیر انجام می گیرد:

١-٢-  اصلاح، بهبود و ارتقاء فرایند یاددهی _ یادگیری در کلاس، مدرسه، مراکز مکمل مدرسه و خارج از آن به ویژه از طریق افزایش تعامل موثر و سازنده بین معلم و دانش آموز.

٢-٢- شناسایی و پرورش استعدادها، توانایی‌ها و علایق دانش‌آموزان با تکیه بر استعدادهای برتر هر یک از آنان.

٣-٢- توجه و کمک به رشد متعادل و همه جانبة شخصیت دانش آموزان

۴-٢- آگاه ساختن دانش‌آموز و اولیاء وی از فرایند پیشرفت تحصیلی – تربیتی و جلب مشارکت آنان در بهبود عملکرد دانش آموز.

۵-٢- ایجاد زمینة مناسب به منظور تقویت انگیزة یادگیری و پرورش استعدادهای برتر دانش آموزان از جمله خلاقیت و نوآوری و ایجاد مهارت خودارزیابی در دانش‌آموزان.

۶-٢- تصمیم‌گیری در مورد ارتقاء دانش‌آموزان به پایة بالاتر با حصول اطمینان از میزان تحقق اهداف آموزشی – تربیتی در چارچوب مقررات مربوط.

٧-٢- تولید اطلاعات برای ارزیابی، اصلاح و تقویت برنامه ها و روشهای آموزشی- تربیتی.

ماده ٢- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی - تربیتی در دورة ابتدایی به صورت تکوینی در طول سال تحصیلی بر اساس اهداف برنامة درسی هر پایه انجام می پذیرد. در این ارزشیابی معلم و مربی با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله آزمون‌های عملکردی، کار پوشه، مشاهدات، درس پژوهی و پروژه، اطلاعات لازم را در زمینه فعالیتهای داخل و خارج از کلاس و مدرسه و مراکز مکمل مدرسه از دانش آموزان اعم از فردی یا گروهی جمع آوری می کند تا بازخورد به موقع و مناسب را به ایشان ارائه نماید.

ماده ٣- گزارش نتایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی - تربیتی دانش آموزان در طول سال تحصیلی و در هر زمان قابل ارائه می‌باشد لیکن برای اطمینان بیشتر به صورت رسمی و مکتوب در نوبت های زیر ارائه        می شود:

الف) نوبت اول در دی ماه(شامل نتایج ارزشیابی های پیشرفت تحصیلی - تربیتی مهر ماه تا پایان دی ماه)

ب) نوبت دوم در خردادماه (شامل نتایج ارزشیابی های پیشرفت تحصیلی - تربیتی مهر ماه تا خردادماه)

ج) ارائه گزارش پیشرفت تحصیلی و تربیتی دانش آموزانی که در درس یا دروسی در خردادماه نیاز به آموزش و تلاش بیشتر دارند(لغایت ١۵ شهریور).

تبصره- علاوه بر موارد فوق، مدیر مدرسه و معلم در طول هر نوبت، حداقل دو بار دیگر اولیاء دانش آموز را  از روند پیشرفت تحصیلی - تربیتی وی به نحو مقتضی مطلع می نمایند.

ماده۴- وضعیت آموزشی و تربیتی دانش آموز در هر درس بر اساس ارزشیابی های به عمل آمده در طول هر نوبت با توجه به اهداف آن درس در حیطه های شناختی، عاطفی و مهارتی طبق مقیاس زیر مشخص و گزارش می شود.

نوبت اول	نوبت دوم	نوبت شهریور
خیلی خوب	خیلی خوب	خیلی خوب
خوب	خوب	خوب
قابل قبول	قابل قبول	قابل قبول
نیاز به آموزش و تلاش بیشتر	نیاز به آموزش و تلاش بیشتر	نیاز به آموزش و تلاش مجدد

ماده۵- دانش‌آموزی در خرداد ماه شرایط ارتقا به پایه بالاتر را دارد  که در نوبت دوم در کلیه دروس حداقل سطح قابل قبول را کسب کرده باشد.

تبصره - سطح قابل قبول، حصول اطمینان معلم یا مربی از دستیابی دانش آموز به اهداف اساسی دروس می باشد.

ماده۶- دانش آموزی که در خردادماه شرایط ارتقا به پایة بالاتر را کسب نکند، تا ١۵ شهریور فرصت دارد با شرکت در کلاس های جبرانی و یا انجام فعالیت های پیشنهادی معلم یا مربی در قالب پروژه نسبت به جبران ضعف های خود در درس یا درس های مربوط اقدام نماید. معلم یا مربی با بررسی عملکرد دانش آموز در کلاس های جبرانی یا فعالیت های انجام شده توسط وی و یا انجام آزمون (آزمون‌های مناسب عملکردی) نتیجه ارزشیابی وی را اعلام می نماید.

ماده٧- دانش‌آموزی در شهریور ماه شرایط ارتقا به پایه بالاتر را دارد  که در کلیة دروس حداقل سطح قابل قبول را کسب کرده باشد.

تبصره ١ - دانش‌آموزی که در پایان نوبت شهریور ماه حداکثر از دو درس به سطح قابل قبول نرسد،  می تواند به پایه بالاتر ارتقا یابد.

تبصره ٢- در مورد دانش آموزی که در بیش از دو درس سطح قابل قبول کسب نکرده باشد، پروندة دانش‌آموز جهت تعیین تکلیف در اختیار شورای مدرسه قرار می‌گیرد.موضوع در شورای مدرسه با حضور والدین و معلم مربوط مطرح و در صورت موافقت اکثریت اعضا، دانش آموز به پایه بالاتر ارتقا می یابد. معلم می بایست مدارک و مستندات لازم برای اتخاذ تصمیم در مورد ارتقای دانش آموز را به شورای مدرسه ارائه دهد.

تبصره ٣- ارتقای دانش آموز با استفاده از مفاد تبصرة ٢ مادة ٧  در طول دورة ابتدایی حداکثر ٢ بار و به صورت غیر متوالی مجاز است.

ماده٨- وضعیت آموزشی- تربیتی دانش‌آموزی که در حین سال تحصیلی با رعایت مقررات از مدرسه‌ای به مدرسه‌ای دیگر منتقل می‌شود، توسط معلم یا مربی مدرسه مقصد، با استفاده از مستندات و ارزشیابی های معلم یا مربی مبدأ (گزارش نوبت اول، توصیه ها و ...) تعیین می شود.

ماده٩- ارائه گزارش ارزشیابی آموزشی- تربیتی دانش آموزان، در نوبت های اول، دوم و شهریور ماه  باید به وسیلة معلم یا مربی در نمون برگ مربوط بدون قلم خوردگی، ثبت و امضاء شده، حداکثر تا ۵ روز پس از پایان دورة ارزشیابی هر نوبت به دفتر مدرسه ارائه شود.

تبصره- چنانچه معلم یا مربی مربوطه، در پایان هر نوبت (به هر دلیل) نتایج ارزشیابی دانش‌آموزان را ارائه ندهد، مدیر مدرسه ضمن گزارش به مدیریت آموزش و پرورش ادارة متبوع باید به تشخیص خود مدارک و اطلاعات مربوط به ارزشیابی دانش‌آموزان را برای اعلام نتیجه نهایی در اختیار یکی از معلمان یا مربیان واجد شرایط قرار دهد.

ماده١٠- مدیر مدرسه موظف است با همکاری معلمان و مربیان حداکثر تا ١٠ روز پس از هر نوبت ارزشیابی، گزارش نتایج آن را به صورت کتبی به اطلاع ولی دانش‌آموز برساند.

تبصره: نمون برگ گزارش پیشرفت تحصیلی - تربیتی دانش آموزان با نیازهای ویژه، توسط سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور تهیه و پس از تایید معاون آموزش و نوآوری به استان ها ابلاغ خواهد شد.

ماده١١- مهلت اعتراض به گزارش ارزشیابی، حداکثر یک هفته پس از اعلام گزارش خواهد بود. مدیر مدرسه اعتراض دانش آموز یا ولی وی را در اختیار معلم یا مربی مربوطه قرار می دهد و ایشان با بررسی مجدد و با نظارت مدیر مدرسه و در صورت نیاز طرح در شورای مدرسه، نتیجة نهایی را حداکثر ظرف مدت 3 روز اعلام می نماید.

ماده١٢- نتایج ارزشیابی حداکثر یک ماه پس از خاتمة هر نوبت در دفتر ثبت ارزشیابی پیشرفت تحصیلی - تربیتی ثبت و پس از پایان سال تحصیلی، توسط مدیر مدرسه امضا و مهر و توسط نماینده اداره آموزش و پرورش مسدود می شود.

ماده١٣- ارزشیابی دانش آموزانی که دارای نقص عضو و یا مشکلات ویژه یادگیری هستند، متناسب با  ویژگی های ایشان انجام می پذیرد.

ماده١۴- ارزشیابی از تعلیمات دینی دانش‌آموزان سایر مذاهب اسلامی و اقلیت های دینی مصرّح در قانون اساسی، برابر شیوه‌نامه‌های وزارت آموزش و پرورش و از تعلیمات دینی خاص آنها صورت می‌پذیرد و نتیجه آن مطابق ماده۴ گزارش می شود.

تبصره - در صورت تمایل این دانش‌آموز و ولی او، منعی برای شرکت وی در کلاس درس تعلیم و تربیت اسلامی (هدیه‌های آسمان) و ارزشیابی آن وجود ندارد.

ماده ١۵- وضعیت تربیتی دانش آموز با توجه به حیطه های شناختی، عاطفی و مهارتی و بر اساس مواردی از جمله ( رعایت آموزه های اخلاقی- احترام به ارزش های مذهبی- رعایت قوانین،  مقررات و ضوابط-  مشارکت در کار گروهی- مسئولیت پذیری در فعالیت های جمعی- رعایت بهداشت فردی و اجتماعی- اشتیاق به صداقت و امانت داری- توجه به مطالعه و کتابخوانی) با نظر معلم و مربی و تایید مدیریت مدرسه (مدیر یا معاون) برابر ماده ۴ گزارش می‌شود.

ماده١۶- پایة تحصیلی دانش‌آموزی که به عللی مانند عدم دسترسی به مدرسه، بیماری و یا اقامت در خارج از کشور نتوانسته به موقع وارد مدرسه شود و یا وقفه‌ای در ادامة تحصیل او ایجاد شده یا مدارک تحصیلی وی در اثر حوادثی از قبیل سیل، زلزله و آتش سوزی از بین رفته است، همچنین دانش‌آموزی که مدارک قابل قبولی برای ارزشیابی ندارد، با رعایت حداقل سن متعارف ثبت‌نام و بررسی‌های انجام شده از سوی شورای معلمان، توسط شورای مدرسه تعیین می‌شود و در ستون ملاحظات دفتر آمار به رأی شورای مدرسه استناد می شود. (سن متعارف در دورة ابتدایی برای پایه‌های اول تا پنجم به ترتیب ۶ و ٧ و ٨ و ٩ و ١٠ سال تمام می‌باشد).

ماده١٧- با توجه به اینکه در ارزشیابی جدید حضور فعال و مستمر دانش آموز ضروری است، گزارش پیشرفت تحصیلی برای دانش آموزانی ارائه می شود که حداقل ٨٠ درصد روزهای آموزشی را در مدرسه حضور داشته باشند. در صورتی که دانش آموزی با عذر موجه، کمتر از این میزان در مدرسه حضور داشته باشد، آن سال برای وی وقفه تحصیلی و در صورت غیرموجه بودن غیبت، برای وی ترک تحصیل محسوب می شود.

تبصره ١- تشخیص موجه و غیرموجه بودن غیبت به عهدة شورای مدرسه می باشد.

تبصره ٢- در مورد دانش آموزانی که یک یا چند سال وقفه تحصیلی داشته باشند، یک سال به سقف سنی مجاز تحصیل آنها اضافه می شود.

ماده١٨- قبول شدگان ساعی و برجسته پایه های دوم و سوم ابتدایی با رعایت شرایط ذیل و تقاضای کتبی ولی خود می توانند مطابق مادة ۶ در ارزشیابی شهریورماه پایه بالاتر شرکت نموده و در صورت کسب سطح پیشرفت «خیلی خوب» در کلیه دروس به صورت جهشی به آن پایه ارتقا یابند.

الف) از کلیة دروس آن پایه و پایه(های) قبل، سطح پیشرفت «خیلی خوب» را کسب نموده باشند.

ب) آموزش و پرورش استثنایی صلاحیت های هوشی و روانی دانش آموز را به این منظور تایید نماید.

تبصره ١- دانش آموزان موضوع این ماده از ارزشیابی دروس تربیت بدنی و وضعیت تربیتی معاف     می باشند.

تبصره ٢- استفاده از این ماده صرفاً یک بار در طول دورة ابتدایی و برای یک پایه مجاز می باشد.

تبصره ٣- گزارش پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که با استفاده از مفاد این ماده قبول می شوند در نوبت شهریورماه ارائه شده و در دفتر ثبت ارزشیابی تحصیلی- تربیتی با ذکر استناد به مفاد این ماده ثبت و مهر و امضامی شود.

ماده١٩ - در دورة ابتدایی، ارزشیابی از داوطلبان  آزاد صرفاً در پایة پنجم ابتدایی و با داشتن شرط سنی حداقل١۴ سال تمام انجام می شود. این ارزشیابی در کلیة مواد درسی صرفاً به صورت پایانی و از تمام محتوای کتب درسی به شرح جدول ذیل به عمل می‌آید و نتیجة آن مطابق مادة ۴ گزارش می‌شود. برای درس تربیت بدنی و وضعیت تربیتی داوطلبان آزاد رتبه‌ای منظور نخواهد شد.

ردیف	نام درس	نوع ارزشیابی
١	قرآن	شفاهی
٢	هدیه‌های آسمان	کتبی
٣	انشاء فارسی	کتبی
۴	املاء فارسی	کتبی
۵	قرائت فارسی (خواندن، درک مطلب و دستور زبان فارسی)	شفاهی
۶	مطالعات اجتماعی	___
٧	تاریخ و تعلیماتی مدنی	کتبی
٨	جغرافیا	کتبی
٩	ریاضیات	کتبی
١٠	علوم تجربی	کتبی
١١1	هنر	کتبی

ماده ٢٠- مواد و تبصره‌هایی از این آئین‌نامه - که ناظر بر تحصیلات ضمن سال تحصیلی دانش‌آموزان است -شامل داوطلبان آزاد نخواهد شد.

ماده٢١- نمونة اسناد و مدارک تحصیلی دانش آموزان توسط معاونت آموزش و نوآوری تهیه و با تأیید وزیر آموزش و پرورش ابلاغ می شود.

ماده٢٢- نظارت بر حسن اجرای این آیین نامه و دستورالعمل های آن در داخل و خارج کشور به عهده وزارت آموزش و پرورش خواهد بود.

ماده٢٣- وزارت آموزش و پرورش موظف است گزارش ارزشیابی این آیین نامه را سه سال پس از اجرای آن به شورای عالی ارائه نماید.

ماده٢۴- این آیین نامه در جلسات کمیسیون اساسنامه ها و مقررات تحصیلی شورای عالی آموزش و پرورش بررسی و به تایید رسید و با تصویب آن کلیه مصوبات قبلی مغایر، برای مدارس مجری این طرح لغو می‌شود.

پیوست ١:

اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

به منظور نظام بخشی به فعالیت های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان وبا توجه به رویکردها و نگرش‌های نوین در تعلیم وتربیت، اصول زیر تحت عنوان «اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی» تعیین می‌شود:

١- جدایی ناپذیری ارزشیابی از فرایند یاددهی ـ یادگیری

             ارزشیابی دانش آموزان باید به عنوان بخش جدایی ناپذیر فرآیند یاددهی – یادگیری ونه به عنوان نقطه پایانی آن تلقی شود .

٢- استفاده از نتایج ارزشیابی در بهبود فرایند یاددهی‌ـ یادگیری و اصلاح برنامه‌ها وروش‌ها

             هدف غایی ارزشیابی ، اصلاح وبهبود فرآیند یاددهی _ یادگیری است ونتایج ارزشیابی‌ها باید در اصلاح برنامه‌ها وروشها مورد استفاده قرار گیرد.

٣- هماهنگی میان هدف ها، محتوا، روش‌های یاددهی- یادگیری و فرایند ارزشیابی

             درارزشیابی باید تناسب و هماهنگی بین هدف ها، محتوا و روش های یاد دهی - یادگیری مربوط به هر درس مورد توجه قرار گیرد.

۴- توجه به آمادگی دانش آموزان

             درطراحی و اجرای انواع برنامه‌های ارزشیابی باید به آمادگی‌های جسمی،عقلی،عاطفی و روانی دانش‌آموزان توجه شود.

۵- توجه به رشد همه جانبه دانش آموزان

             در ارزشیابی باید به جنبه های مختلف رشد بدنی، عقلی، عاطفی، اجتماعی، اخلاقی و حرکتی دانش آموزان توجه شود.

۶- توجه همه جانبه به دانش ها، نگرش ها و مهارتها

             در ارزشیابی، متناسب با محتوای آموزش وپرورش باید به حیطه دانش ها، نگرش‌ها و مهارت های دانش آموزان توجه شود.

٧- توجه به ارزشیابی دانش آموز از یادگیری های خود (خودارزشیابی)

             در ارزشیابی باید شرایطی فراهم شود که دانش آموز نیز بتواند از یادگیریها و عملکردهای خود و دیگر دانش آموزان ارزشیابی کند.

٨- ارزشیابی ازفعالیت‌های گروهی

     درنظام ارزشیابی،علاوه برارزشیابی فردی، باید از فعالیتهای گروهی نیز ارزشیابی به عمل آید.

٩- توجه به فرآیندهای فکری منتهی به تولید پاسخ

     درارزشیابی باید علاوه بر پاسخ نهایی، به فرآیندی که منجر به تولید پاسخ شده است توجه کرد.

١٠- «تأکید بر نوآوری و خلاقیت»

      درارزشیابی باید با تأکید بر روش حل مسأله، زمینه رشد و شکوفایی دانش آموزان را فراهم کرد.

١١- تنوع روش‌ها و ابزارهای اندازه گیری و سنجش پیشرفت تحصیلی

     با توجه به اهداف ،ماهیت ونوع موارد ارزشیابی ، از انواع مختلف روش ها و ابزارهای ارزشیابی(مانندپرسشهای شفاهی،آزمون های عملی،انواع پرسشهای عینی و انشایی ، روش‌های مشاهده رفتار، پوشه های مجموعه کار ، ارایه مقالات وطرح‌ها، گزارش مربوط به فعالیت های تحقیقاتی، ارزشیابی عملکردی،ارزشیابی مستمر، انواع دست ساخته ها، روش خودسنجی و...) استفاده می شود.

١٢- استفاده از انواع ارزشیابی

             در فرآیند یاددهی- یادگیری لازم است با توجه به هدف ها، محتوا و روش های تدریس از انواع ارزشیابی ها (از قبیل تشخیصی، تکوینی، مجموعی، هنجار مرجع، هدف مرجع، درونی، بیرونی، ملی و...) استفاده شود.

١٣- استقلال مدرسه و معلم در فرایند ارزشیابی

             در فرایند ارزشیابی باید استقلال مدرسه و معلم در چارچوب سیاستهای کلی آموزش و پرورش حفظ شود.

             ١۴- اصل رعایت قواعد اخلاقی و انسانی در ارزشیابی

             به موجب این اصل ، ارزشیابی باید به گونه ای ساماندهی واجرا شود که موجب خدشه دار شدن حقوق، تعاملات انسانی ، اعتماد به نفس و سلامت روانی دانش آموز یا معلم نگردد.

١۵- اصل توجه به تفاوت های فردی

     در انجام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی می بایست به تفاوت های فردی دانش آموزان توجه شود .

١۶- ضرورت هماهنگی در تحقق اصول ارزشیابی

             در به کار گیری اصول فوق الذکر باید میان سازمان ها، مراکز ، ادارات، واحدها و سایر بخش‌های مسئول ارزشیابی در مورد روش‌ها ، ابزارها، معیارها‌و برنامه‌های اندازه‌گیری و سنجش‌پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، تعهد و هماهنگی کامل وجود داشته باشد.

پیوست ٢:

تعاریف

ارزشیابی:به فرآیند نظامدار برای جمع آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات به منظور تعیین میزان تحقق اهداف مورد نظر، براساس ملاک‌ها و معیارهای مشخص شده، اطلاق می‌شود.

ارزشیابی پیشرفت تحصیلی:فرایند منظم جمع آوری اطلاعات به منظور بررسی، داوری و قضاوت در مورد تلاش‌های یادگیری دانش‌آموزان و فعالیت‌های معلم در دستیابی به اهداف آموزشی و پرورشی براساس ملاک‌های معین است.

ارزشیابی توصیفی: شیوه‌ای از ارزشیابی تحصیلی - تربیتی است که اطلاعات لازم، معتبر و مستند برای شناخت دقیق و همه جانبة فراگیران در ابعاد مختلف یادگیری، با استفاده از ابزارها و روش‌های مناسب مانند کار پوشه، آزمون‌ها (با تأکید بر آزمون‌های عملکردی) و مشاهدات در طول فرایند یاددهی – یادگیری به دست می‌آید؛ تا براساس آن بازخوردهای کیفی مورد نیاز برای کمک به یادگیری و یاددهی بهتر در فضای روانی و عاطفی مطلوب برای دانش‌آموز ، معلم و اولیاء حاصل آید.

ارزشیابی تکوینی: نوعی از ارزشیابی است که در طول فرایند یاددهی- یادگیری به طور پیوسته و مداوم برای شناسایی و تقویت قوت‌ها و شناسایی و رفع ضعف ها، موانع و مشکلات یادگیری فراگیران صورت می‌گیرد.

ارزشیابی پایانی: به منظور تشخیص تحقق اهداف آموزشی- تربیتی در پایان نوبت و یا سال تحصیلی از طریق جمع بندی و تحلیل نتایج ارزشیابی‌های تکوینی وسایر اطلاعات به دست آمده، صورت می‌پذیرد و نتایج آن به شکل توصیفی گزارش می‌شود.

آزمون: ابزاری است برای اندازه‌گیری و سنجش آموخته‌های دانش‌آموزان در قالب سؤالات کتبی، شفاهی و موقعیت‌های عملی.

آزمون مداد- کاغذی: مجموعة سؤالات کتبی است که توسط دانش آموزان به صورت نوشتاری پاسخ داده می‌شود.

آزمون‌عملکردی: ابزاری است که به وسیله آن عملکرد، تلاش و فعالیت‌های دانش‌آموز در موقعیت‌های عملی و قابل مشاهده سنجیده می‌شود.

کار پوشه: مجموعه‌ای هدفمند از نمونة فعالیت‌ها و کارهای مختلف دانش‌آموز است که به منظور مستند کردن فرایند تلاش و پیشرفت و موفقیت او در طول سال تحصیلی با مشارکت دانش‌آموز، معلم و اولیاء  جمع آوری، طبقه‌بندی و مدیریت می‌شود.

ثبت مشاهدات: روشی است برای ثبت و توصیف وقایع و رفتارهای قابل مشاهده دانش آموز، در حیطه‌های مختلف که اطلاعات مناسبی را برای شناخت دقیق‌تر دانش‌آموز در اختیار معلم و اولیاء قرار می‌دهد.

بازخورد: فرآیندی است که در آن معلم، واکنش‌های خود را در قبال تلاش و عملکرد دانش‌آموز ، با هدف راهنمایی، تشویق و کمک به وی و با استفاده از روش‌ها و ابزارهای مختلف (کلامی، غیرکلامی، مکتوب و ...) ارایه می‌دهد.

فرایند یادگیری: فعالیت‌ها و اقداماتی است که دانش‌آموز با راهنمایی و هدایت معلم برای دستیابی به اهداف آموزشی – تربیتی پیش‌بینی شده، انجام می‌دهد.

گزارش پیشرفت تحصیلی- تربیتی: جمع‌بندی اطلاعات و نتایج ارزشیابی‌های تکوینی که در طول فرایند یاددهی – یادگیری با ابزارهای مناسب صورت گرفته و ارائه تصویری کلی از آموخته‌ها- مهارت‌ها- توانایی‌ها و نگرش‌های دانش‌آموز به منظور تقویت نقاط قوت و رفع موانع یادگیری دانش‌آموز است.

اهداف برنامه درسی:اهدافی است که توسط برنامه‌ریزان درسی برای دوره، پایه و عناوین درسی ابتدایی، پیش بینی شده و به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش می رسد.

وضعیت آموزشی - تربیتی: شرایط، موقعیت و جایگاه دانش‌آموز است که  در فرایند یادگیری با توجه به مستندات جمع‌آوری شده درخصوص یادگیری و رفتار او تعیین می‌شود.

فعالیت‌های مکمل: فعالیت‌هایی است که معلم یا مربی به منظور غنای فرایند یاددهی- یادگیری - علاوه بر آنچه که در کتابهای درسی پیش بینی می‌شود-  در نظر می‌گیرد تا فرصت‌های یادگیری بهتری را برای دانش‌آموز فراهم کند.

درس پژوهی: پژوهش‌هایی است که دانش‌آموز در ارتباط با موضوعات درسی با هدایت و راهنمایی معلم یا مربی انجام می‌دهد.

پروژه: مجموعة فعالیت‌های هدفمندی است که معلم یا مربی برای تعمیق، تثبیت و کاربست یادگیری دانش آموز به صورت فردی و گروهی تعیین می‌کند.

کلاس‌های جبرانی: جلسات آموزشی اضافه بر ساعات درسی عادی دانش آموزان است که به منظور جبران ضعف‌های درسی آنها در چارچوب قوانین و مقررات شورای عالی، توسط مدرسه پیش‌بینی می‌شود.

فوق برنامه: فعالیت‌ها و برنامه‌هایی هستند که در برنامة درسی یا جدول ساعات مدرسه منظور نشده اند ولی زیر نظر مدرسه یا در مراکز مکمل مدرسه زیر نظر منطقه یا ناحیه و به انتخاب دانش‌آموزان انجام می‌گیرند.

مقیاس: یک مفهوم قراردادی است که براساس آن میزان عملکرد دانش‌آموزان در دستیابی به اهداف سنجیده و تعیین می‌شود.