رنسانس معنوی در برنامه درسی هزاره سوم

رنسانس معنوی در برنامه درسی هزاره سوم

سه چیز است که انسان را از رشد معنوی باز می دارد . 1- کم همتی 2- کم تدبیری 3- سست  رایی( امام صادق (ع) )

مقدمه

پس از فروکش کردن طغیان مادی گرایی که تمام مظاهر درونی و معنوی انسان ها را در معرض خطر قرار داد ، در حال حاضر زمزمه ی بازگشت «معنویت» به عرصه های زندگی اجتماعی و فرهنگی غرب آغاز شده است . معنویت به همان سرعتی که در طول چند       قرن اخیر از اذهان روشنفکران و اندیشمندان غربی رخت بر بسته بود به همان سرعت نیز در حال بازگشت است . گرایش به معنویت به عنوان گرایشی نو ، در عرصه های              تربیتی و فرهنگی مغرب زمین بیش از عرصه های دیگر به چشم می خورد . این امر به       دو علت اتفاق افتاده است . نخست آنکه حوزه ی تعلیم وتربیت بهترین موقعیت و فرصت را برای تبلور معنویت درانسان فراهم می کند . دوم آنکه موضوع معنویت ذاتاٌ موضوعی تربیتی است. اگر بپذیریم که رنسانس (تجدید حیات) علمی و صنعتی از مغرب زمین شروع شده است پس بایستی بپذیریم که رنسانس معنوی هم از مغرب زمین شروع شده و به شکل   فزاینده ای در حال گسترش است.

 تعریف برنامه درسی معنوی

- از یک دیدگاه برنامه درسی معنوی یعنی القای معنویت از طریق محتوا و برنامه های    درسی است.

- از دیدگاه دیگر برنامه ی درسی معنوی نوعی برنامه ی درسی است که همیشه خواهان نیل به سطوح بالاتر آگاهی و معنی دار کردن زندگی است .

- برنامه درسی معنوی خلق شرایطی است که ضمن آگاهی نسبت به دنیای پیرامون خود آنچنان با یکدیگر مرتبط شویم که گوئی همه عضوی از یک دنیای پهناوریم . تنها در این صورت است که برای زندگی تغییر می کنیم .

- برنامه ی درسی معنوی علاوه بر منطقی بار آوردن دانش آموزان،دست یافتن آنان به احساس عمیق تر و پر بارتررا فراهم می کند.

- برنامه درسی معنوی تنها وسیله ای برای درک هوشمندانه محتوای آموزشی در مدارس نیست بلکه حرکتی فراتر از استدلال و شیوه های تحلیلی و اندیشه ورزی بوسیله نیم کره چپ مغز است.

- برنامه درسی معنوی توجه کامل به مسائل عاطفی و اندیشه ورزی بوسیله نیم کره ی راست مغز است.

اهمیت وضرورت معنویت

سوالی که مطرح می شود این است که چرا موضوعی به نام معنویت در مفهوم عام آن و برنامه ی درسی معنوی به مفهوم خاص آن مطرح می شود. یا به عبارت دیگر دلایلی که معنویت را بیش از پیش مهم و حیاتی جلوه می دهد چیست؟ برای پاسخ به این سوالات سه دلیل عمده مطرح می شود .

1- داشتن God spot یانقطه ی خدایی در انسان . تمام انسان ها یک نقطه اتکاء و مبدا دارند که اصطلاحاٌ نقطه ی خدایی گفته می شود . افراد از خود سوال می کنند که از کجا آمده اند و به کجا خواهند رفت و شعر معروف

از کجا آمده ام ، آمدنم بهر چه بود            به کجا می روم آخر ننمایی وطنم .

دلیلی بر این ادعاست.

2- داشتن هوش الهی یا معنوی در انسان . برمبنای یافته های گاردنر مناطق هوش به 7 قسمت تقسیم می شود و سپس افراد دیگری براین مناطق افزوده اند که از جمله آنها هوش هیجانی   یا هوش عاطفی است که توسط گلمن افزوده شده است . ولی انسان دارای هوش ارزشمندی بنام هوش الهی یا معنوی است که بر تمام هوش های قبلی رجحان و برتری دارد و این بعد از هوش آدمی او را بسوی معنویت سوق می دهد .

3-داشتن ریشه ی خدایی : انسان بعنوان بهترین مخلوقات الهی محسوب می شود چون  ریشه ی الهی دارد و آن همان روح خداوندی است که طبق گفته صریح قرآن از طرف خداوند به وجود انسانها دمیده شده و او را به موجودی احسن و متعالی تبدیل کرده است.

مفاهیم موجود در معنویت

معنویت یک موضوع پیچیده ، مبهم و کلی است که نیاز به بررسی و تحلیل بیشتر دارد.  برای تحلیل بیشتر لازم است ابعاد مختلف آن مورد بررسی قرار گیرد . مطالعات نشان        می دهد که معنویت می تواند در برگیرنده ی موضوعات و مفاهیم زیر باشد.

1-روح                   8- عدالت

2-دین                   9- عقاید وافکار

3-مذهب                      10- شعائر مذهبی

4-احساس وعاطفه          11- اخلاق

5-مهر ورزی              12- آزادی

6-ایمان                 13- هنر

7-عبادت                 14- از خود گذشتگی و ایثار

نکته مهم اینکه تمام مفاهیم و موضوعات فوق از طریق آموزش و پرورش و برنامه درسی قابل رشد و شکوفایی در دانش آموزان است و درسال های اخیر در اکثر نظام آموزش برای      رشد و توسعه ابعاد فوق تلاش های بیشتری مبذول شده است که نمونه آن تجارب مدراس والدورف و مدارس کوچک ، مدرسه مونته سوری و دموکراتیک است.

در بین موضوعات فوق روح ،دین، مذهب ، هنر و اخلاق که بخشی از معنویت را در   برمی گیرند ، اهمیت فراوانی داشته و در برنامه های درسی جایگاه ویژه دارند.

1- روح (soul)

در مورد اینکه روح چیست و چه ماهیتی دارد ، قرن ها انسان تلاش نموده است تا ماهیت روح را توصیف نماید اما هنوز پاسخ قانع کننده ای بر این سوال پیدا نشده است ولی به لحاظ سهولت در مطالعه ، به چند دیدگاه عمده مذهبی در مورد روح می پردازیم .

الف- مکتب هندو

بر اساس باورهای مکتب هندو ، زمانی که روح برای اولین بار در جسم انسانی حلول      می کند، یک حالت شوق انگیز وسرور به دنبال خواهد داشت . در بخشی از دوران زندگی ممکن است که روح در کسب قدرت تمرکز نماید . به هر حال احتمالاٌ روح از این گونه وابستگی ها خسته می شود و آزادگی را جست وجو می کند . در مکتب هندو این رهایی را می توان از طریق انواع عملیات یوگا بدست آورد . در یوگا به اشخاص اجازه داده می شود تا با جوهر ذاتی و الهی خود ارتباط برقرار کند .

 ب- مکتب بودا

به اعتقاد مکتب بودا روح ماهیت جسمانی ندارد و با ادراک ناپایدار متصل است . روح چیزی جز مجموعه ای از انرژی ها که بصورت مداوم تغییر می کنند نیست.

ج- مسیحیت

در مسیحیت عقاید مربوط به روح متنوع است . یکی از عقاید سنتی این است که شخص با معصیت زاده شده است.در این عقیده روح دارای عیب و ایراد بوده و فقط از طریق حضرت مسیح نجات می یابد وحضرت مسیح به عنوان ناجی و رهایی بخش روح در نظر گرفته می شود . در عقاید صوفیگرایانه روح منظر تیره وتاری ندارد. شخص به عنوان یک بارقه الهی مورد توجه قرار می گیرد که از طریق عبادت و تفکر روحانی آشکار می گردد.

د-یهودیت

در مکتب یهودیت روح یک نوع انرژی زیستی ، روان فردی ، خود که شخص را با ذات الهی عالم مربوط می سازد . برای ارتباط شخص با ذات الهی تنفس ، تکرار کلمات و تجسم فکری پیشنهاد شده است.

ه- اسلام

اسلام انسان را موجودی ذاتاٌ پاک و منزه از اندیشه های گناه آلود می داند . برمبنای آیات شریف قرآن هر کسی مسئولیت اعمال خویش را برعهده دارد. وجود بهشت وجهنم و رفتن فردبه بهشت وجهنم برمبنای روح او تعیین می گردد.

دین به مجموعه قوانین الهی اطلاق می شود که وسیله ای برای از بین بردن نقص و رسیدن به کمال می باشد . پذیرش و عمل به قوانین الهی ، نیروهای به ودیعه گذاشته شده درونی انسان را شکوفا کرده و ظرفیت روانی فرد را گسترش می دهد . دین امری ثابت است که از عالم غیب منشا گرفته است و خمیر مایه آن حقیقت است در حالیکه معرفت دینی امری متحول بوده که پویایی اش حاصل تلاشی است که از فهم دین کسب می گردد.معرفت دینی هویت پویا دارد و جریاتی مستمر است که در هر دوره ، امکان دارد مصادیقی متفاوت داشته باشد . معرفت دینی از جمله دانش های بشری است ، دانشی که از تفکر مایه می گیرد. بدون شک یکی از ابزارهای مهم برای تحقق معرفت دینی زمینه فرهنگی آموزش های دینی و اخلاق در مدارس است.

لذا شناخت دین و به دست آوردن معرفت نسبت به تعالیم دینی برای همه دست اندرکاران تعلیم وتربیت ضروری است . تا از این طریق بتوانند دانش آموزان را در همه ی شئون فردی واجتماعی در تمام مراحل زندگی بسوی معرفت دینی سوق دهند .

اعتقاد برخی از متخصصان تعلیم وتربیت به آن است که علاوه بر مفاهیم            کتاب آسمانی، باید قوه ی درک و تجزیه و تحلیل و توان استفاده کردن از عبادت ها ومفاهیم دینی را در مسائل زندگی روزمره تقویت کرد. این رویکرد منجر به ابداع طرح ها و        برنامه هایی از قبیل:  برنامه های تلفیقی، دانش آموز محور ، تولید برنامه های چند رسانه ای در نظام آموزشی شده است .

پس برنامه ریزان درسی علاوه بر آشنایی عمیق با ادیان الهی باید در مقیاس وسیعی با شرایط و مقتضیات زمان معاصرآشنا باشند تا افراد جامعه را جهت فهم و درک ارزش های متعالی دینی و اخلاقی آماده سازند.

3 – مذهب

در ایدئولوژیهای مربوط به برنامه درسی ، جزمیت مذهبی Religious orthodoxy جایگاه  ویژه ای دارد.

یکی از مشخصه هایی که همه ایدئولوژی عقیدتی مذهبی در ان با یکدیگر مشترکند ، باور به وجود خداوند و اهمیت پیام های خداوندی در تعریف محتوا ، هدفها و شرایط اقدامات تربیتی است . برای مثال در آمریکا حدود 90 درصد همه مدارس ابتدایی و متوسطه خصوصی و مستقل ، مدارس کاتولیک هاست . هدف آرمانی این مدارس تشویق و هدایت جوانان به کلیسای کاتولیک و از طریق کلیسا به تعالیم حضرت عیسی (ع) است . بطور کلی در قلب هر اقدام مذهبی مفهومی از قبیل این که در زندگی چگونه باید زیست ؟ و مفهومی از انواع   عادت ها و باورهایی که به تحقق چنین زیستی منجر می شود وجود دارد. هدف هر نوع کیش مذهبی شکل دادن دیدگاه معتقدان به نحوی است که با نقطه نظرهای آن عقیده دینی هنگام شوند. اعتقادها در مورد تردیدها نیست بلکه در مورد تعیین هاست .

در کشور انگلیس هم فعالیت های گسترده ای در مورد آموزش مذهب و برنامه درسی مربوط به آن انجام گرفته که شامل 47 واحد درسی است . این 47 واحد از پایه های تحصیلی مقدماتی شروع و در پایه نهم به پایان می رسد. این واحدهای درسی در 5 موضوع کلی طبقه بندی می شوند که شامل:

الف) کتاب های مذهبی ( شامل تورات – انجیل – مرجع انجیل – اهمیت کتابهای مذهبی – قرآن .

ب ) پیامبران و شخصیت های مذهبی ( شامل حضرت نوح – دوستان حضرت مسیح – حضرت محمد (ص) – شخصیت های مذهبی عام – بودا .

ج ) اماکن مذهبی شامل بازدید از کلیسا – بازدید از مکانهای مذهبی عام – عبادت هندوها در خانه – نقش مسجد – بناهای مذهبی – اهمیت مکان های مذهبی )

د ) عقاید و اعمال پیروان ادیان شامل معنای تعلق داشتن به دین – معنای مسیحی بودن – ایمان و عمل – ایمان چیست – عقاید و اعمال مسلمانان – عقاید و اعمال مسیحیان – عدالت – کجا می رویم؟ آداب زندگی

ه ) اعیاد و مناسبت های مذهبی شامل هدیه کریسمس – جشن دیوالی – عید پاک .

و ) مباحث متفرقه شامل علائم و نمادهای مذهبی – مذهب های پیرامون – بیان عقاید از طریق هنر – کجا به دنبال خدا بگردیم – محیط زیست – منشا جهان – چرا رنج می بریم )

4– هنر

هنر جزو روشهایی است که انسان در پرورش روح بکار برده است . متاسفانه هنر در مدارس به حاشیه رانده شده است این عقیده وجود دارد که هنر موجب افزایش رشد          بی تفاوتی، کمک به پرورش حافظه و تقویت حل ابتکاری مسایل را می نماید. در نظام تعلیم و تربیت و مخصوصاً در برنامه درسی به هنر توجه زیادی شده است و تجارب مدارس و الدورف دلیلی بر این ادعاست . در مدرسه والدورف هنر یک موضوع درسی نیست بلکه مکملی برای کلیه برنامه های درسی به شمار می رود. در این مدرسه هنر برای آشکار نمودن درون ، احساسات و عواطف فرد و حتی نگرش فرد به خداوند، جهان هستی و خلقت یک ضرورت است .

در مدرسه والدورف مراحل رشد به سه مرحله تقسیم می شود :

1 . تولد تا 7 سالگی که مرحله توجه به جنبه فیزیکی و بدنی است . در این مرحله کودک اعضای بدن خود را حرکت میدهد ودر آموزش والدورف کودکان تشویق می شوند که در موقع یادگیری ارقام و اعداد دست افشانی و پایکوبی کنند.

2. 7 تا 14 سالگی در این مرحله علاوه بر تربیت جسم بر پرورش احساس و تخیل نیز تمرکز می گردد. در این مرحله شنیدن داستانها ، افسانه ها و حکایت هایی که حاوی تخیلات غنی و با معنی است اهمیت فراوان دارد.

3 . 14 تا 21 سالگی : در این مرحله تفکر شکل می گیرد . فعالیت هنری در این مرحله همگام با پرورش ذهنی شخص تقویت می گردد. در برنامه درسی والدورف هنر شامل هنرهای نمایشی – نگارش خلاق- سرودن شعر – موسقی – و از این قبیل می باشد.

در بحث هنر حضور و تعهد معلم پایه و اساس به شمار می رود . البته لازم نیست که معلم یک کارشناس هنری باشد .او می تواند در تمام پایه های تحصیلی هنر را با سایر موضوعات درسی تلفیق نماید و باعث ارتقای روح خود و شاگردان شود.

5 – اخلاق

اخلاق یا اخلاقیات مانند ارزشها به اموری گفته می شوند که با مقیاس ها و ملاک های مادی قابل سنجش و اندازه گیری نیستند. ارزشهای اخلاقی مانند مسئولیت پذیری ، احترام به حقوق دیگران ، همکاری ، صداقت ، شجاعت ، مهارت های ارتباطی باید در مدرسه برنامه ریزی شده و مانند سایر برنامه ها بطور مستقیم در مدرسه تدریس شوند. ارزشهای اخلاقی ذاتی نیستند و در طی فرآیند رشد بتدریج آموخته شده و درونی می شوند. اهمیت ارزشهای اخلاقی سبب شده که آموزش هم دربرنامه های مدرسه و برنامه های خارج از مدرسه دنبال گردد و با محیط خانه  و اجتماع متصل شود و در آنجا غنی تر و گسترده تر گردند.

مطالعه و بررسی تطبیقی برنامه های درسی دینی و اخلاقی در بعضی از کشورهای جهان

در بسیاری از کشورهای جهان ، اهداف کلی برنامه درسی رنگ و بوی اخلاقی دارد. به عبارت دیگر ، در هم تنیدگی برنامه های متفاوت در اخلاق و دین به معنادارتر شدن مفاهیم و معارف دینی کمک کرده است . معرفت دینی و اخلاقی دانش آموزان را در تقویت و تحکیم      ارزش های اخلاقی یاری کرده است . این رویکرد، جامع اندیشی و قابلیت انتقال یادگیری اخلاق را در موقعیت های متعدد زندگی برای دانش آموزان فراهم کرده است . به این منظور اهداف نظام های آموزشی متفاوت بیانگر شواهدی به شرح زیر است .

1 – آرژانتین : پرورش شهروندان آگاه و مطابق با ارزشهای مسیحی

2 – پاکستان : ایجاد وحدت بر اساس تعالیم اسلامی .

3 – لیبی : ترویج فرهنگ اسلامی و پرورش انسان های مسلح به اخلاق اسلامی

4 – کویت : ترویج آموزش مذهب

5 – یونان : پرورش اخلاقی و گسترش روحیه ملی و مذهبی

6 – ایرلند : گسترش آموزش مذهبی و اخلاقی شهروندان

7 – آلمان : پرورش اخلاقی جوانان

8 – اتریش : پرورش استعدادهای شهروندان بر پایه ارزشهای اخلاقی و مذهبی و اجتماعی

9 – بلژیک : ایجاد حس مسئولیت و ایمان در جوانان .

10 – قبرس : پرورش جسمی ، فکری و اخلاقی

11 – دانمارک : ارج نهادن به ارزش های اخلاقی مسیحی

12 – ژاپن : احترام به زندگی – عشق به خانواده ، عشق به ملت ژاپن – داشتن روح اجتماعی

رویکردهای برنامه های درسی دینی و اخلاقی در کشورهای منتخب

عربستان سعودی	القایی	- با کتاب و سنت عقل را ارشاد می کند - نفی اختیار و اراده انسانی - احکام ، امامت مسلمین با بیعت دو نفر قابلیت اجرایی دارد - اطلاعت از ولی مسلمین واجب است - اعتقاد به علوم نقلی و احادیث در فرهنگ اسلامی - تاکید بر حفظ قرآن وادای نماز واجب پنج بار در روز - جداول تصنعی میان عقل و نقل - نبود علیت در پدیده های طبیعی
ایران	رویکرد نوین	- برنامه ریزان و معلمان باید در همه برنامه ها و فعالیت ها به جنبه های الهی و تقویت بینش دینی دانش آموزان توجه کند . - برنامه های درسی جنبه  تربیت دینی و اخلاقی دارد. - نفوذ دین در نهادهای اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی - اطاعت از ولایت فقیه عادل و اعلم واجب است . - معرفت دینی هویت پویا دارد. - پرورش عقلانیت - نگرش معنوی به اخلاق
مالزی	تلفیقی و میان ادیابی	- آموزش اخلاق که بر پایه مذهب ، سنن و معیارهای جامعه استوار است - تقویت و افزایش رفتارها و کردارهای متناسب با       ارزشهای اخلاقی - تفکر منطقی - تصمیم گیری بر اساس تفکر منطقی - گسترش مراعات اصول اخلاقی در زندگی تلفیقی - تلفیق ارزشهای اخلاقی مورد نیاز - تقویت روحیه کاوشگری - پالایش برنامه درسی از مفاهیم تکراری در برنامه - تقویت عملی ارزشهای اخلاقی
انگلیس	رویکرد سکولاریسم	- افول نقش مابعد الطبیعه - جدایی دین از زندگی اجتماعی - نگرش مادی نسبت به اخلاق - هدایت عقل - تساهل و اختیاری بودن در امور دینی - تقویت ایمان و عبادت فردی

 اهداف برنامه های درسی دینی و اخلاقی در کشورهای منتخب

1 – اهداف آموزش دینی و اخلاقی در عربستان

-  دانش آموز حقایق دین اسلام را بدانند و بفهمند وبا اصول ناب اسلام آگاه باشند .

 - سیره انبیاء و صالحین را سرمشق خود قرار دهند تا اخلاق خود را آراسته کنند.

- رفتاری برادرانه، آراسته و عدالت خواهانه و همراه با تعاون ظاهر شود تا عدالت اجتماعی تحقق یابد.

2 – اهداف آموزش دینی و اخلاقی در ایران

- آشنایی با صفات مهربانی ، بخشندگی ، دانایی و توانایی خداوند

 - آشنایی با معنا ومفهوم ساده پیامبری و امامت

- آگاهی از جهان آخرت و معاد

_ آشنایی با امور اخلاقی و آداب و رسوم اسلامی

- آگاهی از برخی مهمترین مراسم اجتماعی دینی اسلام و انقلاب اسلامی

- دانستن برخی اطلاعات قرآنی ساده و ابتدایی

- آشنایی با برخی داستانهای دینی در حول و حوش زندگی پیامبران و امامان

- دانستن احکام شرعی

- گرایش به انجام کارهای نیک

- گرایش و علاقمندی به شرکت در مراسم دینی

- ارتباط با خدا از طریق دعا و نماز

3 – اهداف آموزش دینی و اخلاقی در مالزی

- گسترش مهارت های افراد در خواندن ، فهمیدن ، حفظ و بکار بردن تعلیم قرآن

 - افزایش دانش و کوشش در انجام فریضه نماز و سایر عبادات

- قرآن را تعلیم دهد و در عمل بکار گیرند.

- مفهوم پرهیز گاری را درک کرده و آن را بدرستی بکار ببندند.

- روایات پیامبر را بدانند و بفهمند و بکار بندند.

- عقید و ایمان خود را به اسلام تقویت کنند.

4 – اهداف و آموزش دینی در انگلستان

- توسعه دانش ، درک و آگاهی دانش آموزان درباره مسیحیت بعنوان مذهب غالب

 - ترغیب حس احترام نسبت به سایر افراد با اعتقادات فراوان

- کمک به رشد معنوی و اخلاقی و مذهبی دانش آموزان

 - تامین فرصت برای دانش آموزان جهت عبادت پروردگار .

- تشویق شاگردان به مشارکت در مراسم عبادی

- ایجاد و توسعه روح وحدت ، ترویج ارزشها و تقویت خصایص مثبت در دانش آموزان .

روشهای آموزش دینی و اخلاقی در کشورهای منتخب

 1 – روشهای آموزش دینی و اخلاقی در عربستان سعودی

- روش الگویی ( معلم به عنوان الگو در مقابل دانش آموزان وضو می گیرد و نماز می خواند)

- بحث و گفتگو

- بیان ادله برای علم غیب خداوند – تشبیه و تمثیل

 2 – روش های آموزش دینی و اخلاقی در ایران

- روش پرسش و پاسخ

- نمایش

- داستان گویی

- نمایشنامه

- گردش علمی

- سخنرانی

- روش تلفیقی

3 – روش آموزش دینی و اخلاقی در مالزی

- داستان سرایی

- بازید

- آواز

- کار عملی

 _ بازی

_ نمایش

- بحث و گفتگو

- شبیه سازی

4- روش های آموزش دینی و اخلاقی در انگلستان

- علاقه مندی به تدریس در کلاسهای آموزش مذهبی یکی از ضروریات استخدام کارشناسان به حساب می آید.

- اجرای مراسم عبادی و گروهی

- تشویق مشارکت دانش آموزان در مراسم عبادی

فهرست منابع و مآخذ

1 – آموزش و پرورش و روح ، بسوی یک برنامه درسی معنوی نوشته جان . پی . میلر ترجمه دکتر نادر قلی قورچیان

2 – برنامه درسی : نظر گاهها ، رویکردها و چشم انداز ها دکتر محمود مهر محمدی

3 – برنامه درسی آموزش مذهب در کشور انگلیس ، رشد معارف اسلامی – پائیز 1382 .

4 – به سوی معنویت در برنامه درسی و تدریس نوشته رونالد وی . آنیون و همکاران ترجمه مصطفی قادری . مجله رشد تکنولوژی آموزشی – دیماه 1380 .

5 – بررسی تطبیقی برنامه های درسی دینی و اخلاقی در ایران و چند کشور جهان ، زهرا شعبانی ، فصلنامه علمی – پژوهش تعلیم و تربیت شماره 83 .

6 – تجربه مدارس کوچک دکتر فرخ لقا رئیس دانا ، رشد تکنولوژی آموزش شماره 5 - بهمن82

7 – تجربه مدارس والدورف ، ترجمه دکتر فرخ لقا رئیس دانا رشد تکنولوژی آموزشی ، شماره 6 ، اسفند 82