هفتاد اصل فنی در طراحی سوالات امتحانی

هفتاد اصل فنی در طراحی سوالات امتحانی

1-     در طراحی سوال ویژگی های دانش آموزان از قبیل سطح سنی ، توانایی ها و استعدادها، پایه تحصیلی و ..... در نظر گرفته شود .

2-     در طراحی سوالات امتحان شرایط عمومی دانش آموزان، امکانات ، منابع ، تجهیزات ، نیروی انسانی و... مد نظر قرار گیرد .

3-     طراحی سوالات بر اساس بارم بندی و بودجه بندی کتاب درسی صورت پذیرد .

4-     اهداف آموزشی امتحان مشخص گردد .

5-     جدول مشخصات آزمون با توجه به موارد زیر تهیه شود :

هفتاد اصل فنی در طراحی سوالات امتحانی

1-     در طراحی سوال ویژگی های دانش آموزان از قبیل سطح سنی ، توانایی ها و استعدادها، پایه تحصیلی و ..... در نظر گرفته شود .

2-     در طراحی سوالات امتحان شرایط عمومی دانش آموزان، امکانات ، منابع ، تجهیزات ، نیروی انسانی و... مد نظر قرار گیرد .

3-     طراحی سوالات بر اساس بارم بندی و بودجه بندی کتاب درسی صورت پذیرد .

4-     اهداف آموزشی امتحان مشخص گردد .

5-     جدول مشخصات آزمون با توجه به موارد زیر تهیه شود :

1/5- درج اهداف و محتوا در جدول

2/5- درج طبقات حیطه شناختی در جدول

3/5- مشخص نمودن انواع سوالات آزمون

4/5-مشخص نمودن تعداد سوالات امتحان

      6- سوالات امتحانی باید میزان تحقق اهداف آموزشی را ارزیابی کند .

       7- صورت سوال و مساله روشن، واضح و شیوا باشد .

      8- سوال مختصر ،ساده و سلیس نوشته شود .

      9- سوال طوری تهیه شود که به طور مستقیم به هدف مورد اندازه گیری مربوط باشد .

      10- سوال باید موضوع مهمی را مورد سنجش قرار دهد .

      11- زمان مناسب پاسخگویی به هر سوال با توجه به قدرت متوسط دانش آموزان محاسبه و قید شود .

      12- سوالات از نظر آیین نگارش و رسم الخط واضح و مشخص باشد و در آن علائم دستوری و نقطه            گذاری دقیقا رعایت گردد .

      13- سوال و جواب از نظر علمی ، آیین نگارش ، زمان پاسخ گویی ، بارم بازبینی شود تا  خطا به حداقل برسد .

      14- در  سوال هایی که هدف آن ارزشیابی میزان فهم دانش آموزان است و نه دقت محاسباتی ، از اعداد ساده استفاده شود .

      15- پاسخ ( راهنمای تصحیح ) هر سوال به طور دقیق و کامل به همراه ریز نمرات متعلقه نوشته شود و از ارجاع به صفحات کتاب خودداری  شود .

      16- حتی الامکان  توضیحات ضروری در متن سوال آورده شود و در داخل پرانتز درج نگردد .

      17- متن سوال برای همه دانش آموزان یک مفهوم را القا کند تا همه بتوانند پاسخ مشخصی ارائه کنند .

      18- انتظار خود را از دانش آموزان مشخص نموده و در صورت لزوم واحد مقیاس ، میزان دقت مورد انتظار در پاسخ گویی بیان شود .

      19- در صورتی که مساله ای ، راه حل های مختلف داشته باشد ، بایستی بدان اشاره و موضوع در راهنمایی تصحیح نوشته شود .

      20- حتی الامکان از به کاربردن کلمات منفی در متن سوال خودداری شود و در صورت ضرورت ، کلمات منفی مشخص گردند .

      21- از به کاربردن کلمات منفی در منفی پرهیز شود .

      22- در طراحی سوال سطوح مختلف ارزشیابی (آسان،متوسط بالا، متوسط پایین ، دشوار)مد نظر قرار گیرد .

            1/22- سوالی دشوار محسوب می گردد که تا 25 درصد دانش آموزان بتوانند دبه آن پاسخ صحیح

            بدهند.

            2/22- سوالی متوسط بالا محسوب می گردد که از 25 تا 50 درصد دانش آموزان بتوانند به آن پاسخ

            صحیح بدهند .

            3/22- سوالی متوسط پایین محسوب می گردد که از 50 تا 70 درصد دانش آموزان بتوانند به آن

            پاسخ صحیح بدهند .

            4-22- سوالی آسان محسوب می گردد که بیش از 75 درصد دانش آموزان بتوانند به آن پاسخ

            صحیح بدهند .

      23- طراحی سوالات بایستی با توجه به ماهیت هر درس انجام گیرد .

      24- حتی الامکان از اصطلاحات،مفاهیم و علائم به کاربرده شده در کتاب استفاده شود .

      25- نمره هر سوال متناسب پاسخ درست آن سوال باشد .

      26- نمره هر سوال با توجه به موارد ذیل در نظر گرفته شود:

            1/26- ارزش نمره ای هر سوال کمتر از 25/0 نباشد .

            2/26- در مواردی که سوال دارای چند پرسش است ، نباید ارزش نمره ای هر قسمت کمتر از

            25/0 تعیین شود .

            3/26- هنگام ارزش گذاری سوالات توجه کافی معمول گردد تا نمره هر سوال قابل قسمت به تعداد

            پاسخ های سوال باشد .

            4/26- نمره هر سوال نباید از نمره اختصاص داده شده به آن بخش از نظر بودجه بندی بیشتر باشد .

      27- سوالات بر اساس سطوح یادگیری بلوم طراحی شود به خصوص در بخش حیطه شناختی به طبقات دانش ، درک و فهم ، تجزیه و تحلیل ، ترکیب و ارزشیابی توجه شود به گونه ای که تعداد سوالات در هر یک از سطوح متناسب با اهداف رفتاری و بودجه بندی کتاب درسی باشد .

      28- سوالات بایستی تمام فصول کتاب را به طور منطقی تحت پوشش قرار دهد .

      29- سوالات آزمون باید نمونه کاملی از اهداف آموزشی کتاب درسی باشد .

      30- هنگام به کاربردن واژه هایی مثل بررسی کنید ، مقایسه کنید و.... ملاک پاسخگویی مشخص باشد .

      31- سوالات باید به گونه ای طرح شوند که از نظر علمی بین متخصصین اختلافی نباشد .

      32- بهتر است صورت سوال یا مساله از پاسخ آن طولانی تر نباشد .

      33- در طرح سوال در سطوح بالای حیطه شناختی نباید کلمه به کلمه از روی متن درس نوشته شود .

      34- سوالاتی که دانش آموز برای پاسخگویی به آن به ابزار و وسایل خاصی نیاز دارد باید دقیقا توسط طراح آن درس مشخص گردد .

      35- سوالها مستقل از یکدیگر طرح شوند تا جواب دادن به یک سوال پاسخ به سوال های دیگر کتاب نباشد.

      36- سوالاتی که دارای چند قسمت می باشد ، باید به گونه ای طراحی شوند که اگر دانش آموز نتواند به یکی از قسمت ها پاسخ دهد از پاسخ دادن به بقیه قسمت ها محروم نگردد .

      37- از نوضیحات غیر ضروری و گمراه کننده در متن سوال خودداری شود .

      38- در طراحی سوالات که مبتنی بر عقاید شخصی است ، از دانش آموز خواسته شود تا دلایل و شواهد خود را  برای عقیده یا طرز فکر خود ارائه کند .

      39- در سوالهایی که جواب کوتاه دارند ( بله – خیر) با کلماتی مانند چرا و چگونه تکمیل شوند .

      40- در صورتی که رسیدن تدریجی به یک هدف و یا بخش های یک سوال به یک هدف کلی مربوط باشد ، نسبت به طرح سوالات چند مرحله ای اقدام شود .

      41- عبارتی از سوال ، راهنمای پاسخ صحیح برای همان سوال یا دیگر سوالات نباشد .

      42- حتی الامکان از به کار بردن واژه های چه کسی ، چه وقت ، کجا .و .... خودداری شود و به جای آن از کلماتی نظیر چرا ،چگونه و به چه دلیل استفاده شود .

      43- اگر سوالی برای رسیدن به جواب صحیح، راه حلهای مختلفی داشته باشد در راهنمای تصحیح به آن اشاره شود .

      44- به مشخصات ظاهری سوال ( زیبایی، تراکم سوالها، خط نگارشی ، وضوح نمودارو اعداد ، شکل و .....) توجه شود .

      45- چنانچه از نظر تعداد سوال محدودیت وجود دارد ، از یک مفهوم سوال تکراری داده نشود .

      46- حتی الامکان ترتیب سوالات با توجه به ترکیبی از موارد زیر تنظیم شود :

            1/46- گروه بندی انواع سوالها

            2/46- آسان به دشوار

            3/46- به ترتیب مفاهیم عنوان شده در فصلهای کتاب درسی

            4/46- به ترتیب سطوح حیطه شناختی

      47- در چینش سوالات ،اولین سوال یک سوال ساده باشد .

      48- راهنمایی لازم و دستورالعمل برای جلوگیری پاسخ به سوالات ارائه گردد و با توجه به نوع سوال ، وسایل مورد استفاده ( ماشین حساب ، خط کش و ...) زمان ، محل پاسخ ، نوع قلم مورد استفاده و ... مشخص گردد .

      49- فضای مناسب برای پاسخ لازم پیش بینی شود .

      50- تعداد سوالات کوتاه پاسخ و گسترده پاسخ متناسب باشد .

      51- در طراحی سوالات به واژه ها ، عبارات ،ارقام و مسایل کم اهمیت تاکید نشود بلکه ملاک اصلی هدفهای آموزشی کتاب درسی باشد .

      52- در طرح سوال از به کار بردن جملات طولانی ، کلمات غیر مصطلح و مبهم و ضمایری که مراجع آنها مشخص نیست باید پرهیز شود .

      53- در مواردی که سوال دارای شکل یا پاسخهای کوتاه و متعدد باشد نمره آن سوال نیز به طور مجزا ، جزء به جزء تهیه و تنظیم شود .

      54- سوالات باید از محتوای کتاب درسی طراحی شود و از پاورقی ها،مقدمه، حذفیات، بخشهای مطالعه آزاد سوال طرح نگردد .

      55- در برگه آزمون نمره پاسخ هر سوال به تفکیک در سمت چپ ورقه و مقابل هر سوال در ردیف مربوط قید گردد .

      56- در برگه آزمون ریز نمرات و جمع کل نمره ی آزمون منطبق با قوانین و مقررات باشد .

      57- زمان پاسخ دهی به سوالات آزمون متناسب با قدرت متوسط دانش آموزان تعیین گردد .

      58- اگر سوالات در بیش از یک صفحه تایپ شده باشد ، اولا صفحات شماره گذلری شده و ثانیا در پایان صفحه عبارت (( بقیه در صفحه .... )) درج گردد .

      59- سوالات دارای اعتبار باشند یعنی سوالات رفتار و خصیصه معینی را که آزمون به منظور اندازه گیری آن ساخته شده است را اندازه بگیرد .

      60- در سوالهای کامل کردنی که برای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی به کار می روند ، تعداد زیاد جای خالی منظور نشود .

      61- جای خالی سوالهای کامل کردنی تا آنجا که ممکن است در قسمت پایانی سوال قرار گیرد .

      62- در صورت امکان مسایل پیچیده و چند مرحله ای به تعدادی مساله یک مرحله ای ساده تقسیم شود .

      63- از کاربرد کلماتی چون ، همه ،بعضی وقتها ، غالبا و هرگز در سوالات صحیح و غلط خودداری شود .

      64- در سوالهای صحیح و غلط سعی شود طول سوالهای صحیح و طول سوالهای غلط هم اندازه باشد .

      65- در طرح سوالات جور کردنی فهرست پاسخ ها باید به طور منطقی مرتب شوند .

      66- در طرح سوالات چند گزینه ای ، طول گزینه درست باید در سوالات مختلف تغییر کند .

      67- سوالات آزمون باید به زبانی نوشته شود که در حد درک و فهم دانش آموزان باشد .

      68- از دادن سوالهای انتخابی خودداری شود .

      69- اگر سوالهای آزمون نیاز به تفکر ، جدول بندی و ترسیم داشته باشند برای امتحان وقت اضافه در نظر گرفته شود .

      70- تعداد سوالات یک آزمون را با توجه به جمیع شرایط دانش آموزان ، محتوای کتاب ، آب و هوا، تجهیزات و امکانات و .... تعیین گردد .